برچیدن سد ضرورت توسعه پایدار- تجارب جهانی
در حالی که تا کنون تنها پس از سپری‌شدن عمر یک سد به برچیدن آن سد فکر می‌کردند؛ امروزه به دلیل آشکار شدن هزینه‌های اقتصادی و خسارات اجتماعی و زیست‌محیطی، برچیدن سدها، برای مدیریت پایدار رودخانه و حفاظت از زیست بوم‌های رودخانه‌ای اهمیت فراوانی یافته است. زیرا تا سپری‌شدن عمر یک سد، ممکن است خسارات بیشتر و جبران ناپذیرتر شوند.
برچیدن سد توازنی است میان منافع و هزینه‌های سد (اجتماعی و زیست‌محیطی) که کمّی‌کردن‌شان دشوار است. تنها قضاوت هوشمندانه و خردمندانة تگذاران و برنامه‌ریزان و ذی‌نفعان است که می‌تواند برچیدن سد را به ابزاری مهم برای توسعه پایدار تبدیل کند.
یافتن گزینه‌های جایگزین اهداف سد
جنبه‌ای بسیار مهم در برنامه‌ریزی برچیدن سد، شناسایی گزینه‌های جانشین برقابی، آبیاری و آب‌رسانی، یا دیگر کارکردهای سد، در مراحل آغازین است. برچیدن سد غالباً مستم برقراری توازن میان کارکردهای مختلف رودخانه است؛ با این حال، تجارب آمریکا در برچیدن سدها نشان می‌دهد که جایگزینی می‌تواند غالباً با حداقل دشواری انجام شود. برای نمونه، یک سد برقابی ممکن است تنها بخشی از کل برق یک منطقه را تامین کند (در ایران حداکثر 14 درصد برق کشور از انرژی برقآبی تأمین میشود)؛ منابع جایگزین غالباً وجود دارند و تدابیر کاهش مصرف می‌تواند تقاضای انرژی را پاسخگو باشد. تدوین برنامة جامع مدیریت وگنجاندن جایگزین‌های تامین‌کننده اهداف سد، اثرات منفی برچیدن سد را به‌حداقل می‌رساند. و آثار مثبت احیای رودخانه سبب پذیرش سختی کوتاه مدت گروهی که از سد منتفع می‌شوند خواهد شد. (در صورت برچیده شدن تدریجی سدها، آب به زندگی روستاها برگشته و امکان مهاجرت مع فراهم میشود)
تجارب جهانی
در سطح جهان، تلاش‌های مردمی برای برچیدن سدها، با هدف احیای رودخانه‌ها و احقاق حقوق جوامع متأثر رو به فزونی است. فعالان این عرصه، سدهایی را هدف می‌گیرند که اثرات منفی اجتماعی و زیست‌محیطی آنها همچنان تداوم دارد. البته در کشورهای پیشرفته، شرایط متفاوت‌تری حاکم است.
آمریکا: در این کشور پس از گذشت چندین دهه تمرکز انحصاری ت‌گذاری روی ساخت سدها، اینک نگاه‌ها به سمت برچیدن برخی سازه‌ها و از جمله سدها تغییر کرده است.
ادامه مطلب
درباره این سایت